Sabahattin Ali öykü ve roman kişilerinin Anadolu insanından seçer, Kürk Mantolu Madonna'da rastlanan birkaç yabancı karakterin dışında köylüsü, sanatçısı, yaşlısı, çocuğu ile Anadolu insanıdır. Kişilerin bazen bütün cepheleriyle gerçekçi biçimde yaratırken, bazı eserlerinde iyi ve kötü insan tiplerini tek boyutlu canlandırarak romanın ya da öykünün düşünsel amaçlarına hizmet etmeleri yönünde onları araçsallaştırdığı da olur. Kuyucaklı Yusuf'taki karakterler bu tür bir devrimci romantizm taşırlar. Kişilerin kötü yanları abartılarak verilir; olumlu karakterler de idealize edilir.
Ancak, eserlerinin çoğunda kişilerin iç dünyasına, ruhsal çatışmaları ve çelişkilerine başarıyla nüfuz eder. İçimizdeki Şeytan ve Kürk Mantolu Madonna adlı romanlarında kişilerin iç yaşantılarına, bunalımlara da yer vererek onlara ruhsal derinlik kazandırmıştır. Kürk Mantolu Madonna'nın kahramanı Raif'in bir aşk ekseninde odaklaşan yaşamı, özellikle ruhsal çözümlemeleri başarılıdır. Sabahattin Ali iyi bir gözlemcidir. Yaşadığı çevre içindeki kişileri dönüştürerek yazan Sabahattin Ali'nin Kuyucaklı Yusuf'u, yazarın Aydın cezaevinde tanıdığı bir kişidir. Roman kişilerinde Salahatin Beyde babasından; Şahinde Hanımda annesinde izler vardır. Türkiyedeki ırkçı çevreleri işlediği İçimizdeki Şeytan romanında Nihatla Nihal Atsız; Profesör Hikmetle Mükremin Halil... arasında benzerlikler göze çarpar. Kürk Mantolu Madonna'nın Raif'i yazardan izler taşır. Sabahattin Ali her sanatçı gibi kişileri yeniden biçimlendirmekte, gözlemlerini de dikkate alarak onları kafasında yepyeni kişiler olarak yaratmaktadır.
Birçok öyküsünde kişilerin dıştaki görünüm ve algılanmaları ile iç dünyalarındaki tezatı işleyen yazar özellikle Hanende Melek öyküsünde bu konuyu başarıyla ele alır. Sabahattin Ali düşüncelerini anlatmak için olaylara önem verir ve kişilerini bu olayların içinde yaşatır. Öykülerinde ve romanlarında bir düşünce odağı vardır; onun eserleri sorun odaklıdır. İnsanı dış dünya ile yaşam ile olaylar ile ilişkili görür ve insanı bu ilişkiler içinde alarak, onu alay ve durumlar içinde göstererek inşa eder öykülerini. Varlıktaki bir yazısında nabzını kitlenin nabzı ile aynı tempoda arttırmak istediğini yazar. Toplum sorunlarını, toplumsal yapıdan doğan aksaklıkları işlerken kişileri de bu toplumsal ilişkiler ağı içinde değerlendirir. Kişilerinden bazıları iradesiz ve kararsız bir özellik gösterir. Kuyucaklı Yusuf'un Salahattin Beyi ve İçimizdeki Şeytanın Ömeri böyle iradesiz ve kararsız kişilerdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder